دکتر محمد علی محمدي، مدير عامل سازمان مديريت صنعتي ایران درهمایش نوزدهمین سال رتبه بندی شرکت های برتر ایران ( ۰۴ / ۱۱ / ۱۳۹۵ ) گفت :
۱ـ رتبه بندي شركت هاي برتر ايران از سال ۱۳۷۷ با معرفي۱۰۰ شركت برترآغاز و در حال حاضر نيز سالانه ۵۰۰ شركت به عنوان شركت هاي برتر معرفي مي شوند، این شركت ها، ابتدا براساس شاخص ميزان فروش (درآمد) مشخص مي شوند، پس از آن بر اساس ۳۲ شاخص ديگر باهم مقايسه و رتبه بندي مي شوند.
۲ـ امسال چهار شاخص بهره وري كل، بهره وري كل عوامل، بهره وري نيروي انساني و بهره وري سرمايه، شاخص هاي جديدي هستند كه به رتبه بندي شركت ها اضافه شده اند.
۳ـ در اين همايش ” ۱۰ شرکت پيشرو “ و ” شركت هاي برتر از نظر رشد سريع “ نيز معرفي مي شوند. يعني شركت هايي كه بيشترين ارتقاي رتبه را از نظر شاخص ميزان فروش داشته اند.
۴ـ در اين همايش، با توجه به اهميت صادرات غير نفتي براي كشور، “ ۱۰ شركت برتر صادرات گرا “ بر اساس شاخص تركيبي صادرات، مشخص و معرفي مي شوند. اين شاخص، تركيبي از سه شاخص، ميزان صادرات شرکت، رشد صادرات و نسبت صادرات به فروش می باشد.
۵ـ گزارش مقايسه ۵۰۰ شركت بزرگ ايران با ۵۰۰ شركت بزرگ تركيه و ۵۰۰ شركت بزرگ آمريكا از جنبه هاي مختلف کسب و کار.
۶ـ شاخص رشد فروش شركت ها در سال مالي ۹۴ در مقايسه با شاخص رشد فروش در سال ۹۳ افت زيادي داشته است. به بيان دقيق تر، رشد فروش ۵۰۰ شركت در سال ۹۳ به قيمت هاي جاري، ۱۹ درصد بوده است، در حالي كه رشد فروش ۵۰۰ شركت در سال مالي ۹۴ برابر با ۱ درصد بوده است.
۷ـ شركت هاي حوزه خدمات مالي مانند بانك ها و شركت هاي بيمه اي در مقايسه با شركت هاي توليدي، از نظر رشد فروش، وضعيت بهتري دارند. یعني در حالي كه شركت هاي حوزه خدمات مالي از نظر شاخص فروش(درآمد) نسبت به سال مالي ۹۳ رشد داشته اند، بسياري از شركت هاي توليدي افت فروش داشته اند.
شاخص های رتبه بندی عبارتند از :
رشد فروش (درآمد):
نرخ رشد فروش (درآمد) شرکت‌ها برحسب درصد بيان شده است.
ارزش افزوده:
ارزش افزوده شركت ها به روش غيرمستقيم محاسبه مي شود و از جمع پارامترهای زیر بدست مي آيد :
ارزش افزوده = هزینه کارکنان+ هزینه اجاره + هزینه مالی + هزینه فرصت سرمایه + سود + استهلاک
سود آوري:
شرکت‌ها براساس ارزش سود قبل از ماليات در سال مورد نظر رتبه‌بندي مي‌شوند.
رشد سود:
متغیر رشد سود، تنها برای شرکت هایی که هر دو سال( دو سال آخر مورد بررسی)، سود داشته اند محاسبه شده است. شرکت هایی که در یکی از سال ها زیان داشته اند، به دلیل بی معنی شدن محاسبه شاخص رشد سود ، از این نظر مورد بررسی قرار نگرفته اند.
بازده فروش:
بازده فروش حاصل تقسيم سود قبل از كسر ماليات شركت بر ميزان فروش شركت ميباشد كه برحسب درصد در اين جدول ارايه شده است. شاخص بازده فروش، متوسط سود شركت حاصل از هر ريال فروش را نشان مي‌دهد. در اين نسبت، انحرافات قيمتي تأثيرگذار بر سود و فروش به همراه محيط فعاليت اقتصادي شركت، مؤثر است.
بازده دارايي:
بازده دارايي از تقسيم سود قبل از كسر ماليات شركت‌ها بر مجموع دارايي‌هاي آنها به‌دست مي‌آيد. به عبارت ديگر بيان مي‌کند که به ازاي هر ريال دارايي، شرکت توانسته است چه ميزان سود به‌دست آورد. اين شاخص در ادبيات مربوط به ارزيابي شرکت‌ها از جمله بهترين شاخص‌هاي ارزيابي شرکت و سودآوري آن محسوب مي‌شود.
بازده ارزش ويژه:
شاخص بازده ارزش ويژه ( بازده حقوق صاحبان سهام ) از حاصل تقسيم سود قبل از كسر ماليات بر حقوق صاحبان سهام به‌دست مي‌آيد و نشان دهنده‌ي سود متناظر با هر ريال سرمايه‌گذاري صاحبان سهام است. به عبارت ديگر، اين شاخص بيانگر سودآوري بنگاه اقتصادي از محل هر ريال سرمايه‌گذاري سهامداران است.
گردش دارايي:
شاخص گردش دارايي، فروش خالص تقسیم بر کل دارایی است. این نسبت میزان و اثر گردش دارایی را در تحصیل درآمد نشان می‌دهد و در مقایسه با گذشته، بيان می‌کند که آیا افزایش دارایی‌ها با افزایش فروش هم‌خواني داشته است یا خير.
نسبت مالكانه:
نسبت مالكانه، سهم صاحبان سهام را در كل دارايي‌هاي شركت نشان مي‌دهد. به عبارت ديگر، نشان مي‌دهد كه چند درصد از دارايي‌هاي شركت را مي‌توان به حقوق صاحبان سهام (سرمايه، اندوخته‌ها و سود انباشته) نسبت داد. تفاضل اين رقم از عدد يك، سهم بدهي‌ها را در ايجاد دارايي‌هاي شركت مشخص خواهد نمود.
منفي بودن نسبت مالکانه به معناي آن است كه به دليل زيان شركت در طول دوره فعاليت، ميزان زيان انباشته شركت از مجموع سرمايه و اندوخته‌هاي شركت بيشتر شده است. ( به عبارت ديگر، بدهي‌ها تامين‌كننده دارايي‌ها و جبران‌كننده بخشي از زيان شركت بوده‌اند. )
شاخص بهره وري كل( TP ) : بهره وري كل را مي توان به عنوان رابطه بين حجم توليدي كه در مدت معيني به دست آمده و حجم كامل عواملي كه در جريان توليد به مصرف رسيده اند تعريف نمود. براین اساس بهره وري كل، نسبت ارزش ستانده كل به ارزش جمع كل عوامل نهاده است. بنابراين، اندازه بهره وري كل بيانگر آثار مشترك همه نهاده ها در توليد است. در واقع بهره وري كل برخلاف بهره وري عوامل، رابطه بين ستانده سيستم با كليه منابع مصروفه توليد آن ستانده را نشان مي دهد.
در محاسبه ارزش کل عوامل نهاده، به منظور اجتناب از محاسبه هزینه های واسطه ای که در صورت های مالی بطور مشخص ذکر نشده است، می توان سود شرکت را از درآمد شرکت کسر نمود. بدین صورت فرمول محاسبه بهره وری کل عبارت است از:
( سود قبل از مالیات – درآمد کل ) / درآمد کل = بهره وری کل
درآمد کل شامل درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی می شود.
بهره وري كل عوامل ( TFP ) :
این شاخص نمایانگر نسبت ارزش افزوده سازمان به منابع و داده های سازمان(هزینه نیروی انسانی و هزینه سرمایه ) می باشد.
( هزینه فرصت + اجاره + استهلاک + بهره + هزینه کارکنان )/ ارزش افزوده = بهره وری کل عوامل
بهره وري نیروی انسانی :
نسبت ارزش افزوده به هزینه نیروی انسانی است.
هزینه کارکنان / ارزش افزوده = بهره وری نیروی انسانی
بهره وري سرمایه :
نسبت ارزش افزوده به هزینه سرمایه است:
( هزینه فرصت + اجاره + استهلاک + بهره) / ارزش افزوده = بهره وری سرمایه
صادرات:
ميزان صادرات صد شركت برتر ايران را در
مقايسه با يكديگر نشان مي‌دهد.
صادرات سرانه:
ميزان صادرات صد شركت برتر ايران را به تعداد كاركنان نشان مي‌دهد.
رشد صادرات:
رشد صادرات تنها برای شرکت هایی که هر دو سال (دو سال آخر مورد بررسی) صادرات داشته باشند ، محاسبه می شود و بر حسب درصد بیان می شود.
نسبت صادرات به فروش:
این شاخص ،پتانسیل صادراتی بنگاه های اقتصادی را نشان می دهد و بیان می کند به ازای هر میلیارد ریال فروش، بنگاه توانسته است چه میزان درآمد ارزی به دست آورد.
نسبت جاري:
نسبت جاري كه به « نسبت نقدینگی » ، « نسبت دارایی های نقد » و « نسبت نقد » نیز معروف است به صورت زير محاسبه مي‌شود:
بدهی های جاری / داراییهای جاری = نسبت جاری
این نسبت رابطه توانایی شرکت در بازپرداخت بدهی‌های کوتاه مدت از طریق داراییهای کوتاه مدت را نشان مي‌دهد. همچنين نسبت جاری می‌تواند راندمان چرخه عملیاتی شرکت یا توانایی شرکت در تبدیل محصولاتش به وجه نقد را نشان دهد.
نسبت جريان وجوه نقد ناشي از عمليات به فروش:
نسبت جريان وجوه نقد ناشي از عمليات به فروش: اين نسبت نشان دهنده آن است که سهم خالص جريان وجه نقد ناشي از عمليات از ميزان فروش شرکت چقدر بوده است. هر قدر اين نسبت بزرگتر باشد، توانايي شرکت در تحصيل وجوه نقد نسبت به مقياس فروش بيشتر است.
نسبت جريان وجوه نقد ناشي از عمليات به سودعملياتي:
اين نسبت نشان‌دهنده آن است که سهم خالص جريان وجه نقد ناشي از عمليات از ميزان سود شرکت چقدر بوده است. به عبارت ديگر چه ميزان از سود عملياتي تحصيل شده شرکت به صورت وجه نقد در اختيار شرکت قرار داشته است.
نسبت بدهي: نسبت بدهي، درصد كل منابعی را كه از طریق قرض گرفتن از طلبكاران تأمین شده است، نشان می‌دهد. طلبكاران ترجیح میدهند كه این نسبت كـوچكتر باشد، چون درصورت ورشكستگی شركت، ریسك كمتری را برای ازدست دادن طلب خود تحمل خواهند كرد.
جمع کل دارایی ها / جمع کل بدهی ها = نسبت بدهی
نسبت پوشش هزينه بهره:
نسبت پوشش هزينه بهره، نشان می‌دهد كه سود عملیاتی شركت چند بار می‌تواند هزینه بهره را پوشش دهد. این نسبت حاشیه ایمنی خاصی را، از نظر طلبكاران منعكس می‌كند و نشان می‌دهد كه شركت چه مقدار كاهش در سود را می‌تواند تحمل كند و هنوز قادر به پرداخت هزینه بهره باشد.
هزینه بهره / سود عملیاتی = نسبت پوشش هزینه بهره
ارزش بازار:
ارزش بازار يک شرکت ( با فرض وجود اطلاعات شفاف و مبادله آسان آن) بيانگر انتظارات خريداران و فروشندگان سهام شركت در بورس اوراق بهادار درخصوص شرکت و ارزش‌گذاري بازار از مجموعه دارايي‌هاي ملموس و غيرملموس شركت است. ارزش بازار براساس حاصل‌ضرب تعداد سهام شركت در قيمت هر سهم در آخرين روز معامله در بازار بورس تهران در پايان سال مورد بررسي محاسبه شده است. فرمول زير نحوه‌ي محاسبه اين متغير را نشان مي‌دهد که در آن MV ارزش بازار شركت، NS تعداد سهام و PS قيمت هر سهم در آخرين روز معامله در سال مورد نظر را نشان مي‌دهد MV = NS × PS
شاخص ارزش بازار ( ارزش روز بازار سهام )، براساس فرمول زير، ارزش روز شركت را نشان مي‌دهد.
قيمت سهام در آخرين روز * تعداد سهام = ارزش روز شركت
بازده بازار حقوق صاحبان سهام :
بازده بازار حقوق صاحبان سهام نيز از فرمول مقابل محاسبه مي‌شود:
ارزش بازار / سود قبل از کسر مالیات = بازده بازار حقوق صاحبان سهم
نسبت P / E :
نسبت P / E ، قيمت به ازای سود هر سهم را نشان مي‌دهد كه نشان دهنده نسبت قيمت به درآمد است.
سود هر سهم / آخرین قیمت هر سهم = نسبت P / E
مقايسه نسبت P / E با استفاده از نسبت P / E میانگین صنعت که بیانگر نسبت میانگین P / E تمامي سهام در صنعت است، انجام مي‌شود.
نسبت میانگین صنعت نشان‌دهنده وضعیت عمومی بازار و آن صنعت است.
نسب P / B :
نسبت P / B ، قيمت سهم به ارزش دفتري هر سهم را نشان مي‌دهد.
قیمت دفتری / آخرین قیمت هر سهم = نسبت P / B
قيمت دفتري هر سهم نيز از تقسيم حقوق صاحبان سهام به سرمايه به‌دست مي‌آید، معمولا نسبت P / B بالاتر، طرز تفكر سرمايه‌گذاران نسبت به عملكرد گذشته و دورنماي آينده شركت را نشان مي‌دهد.
منبع : سایت سازمان مدیریت صنعتی ایران
گردآوری و ویرایش : مجتبی یعقوبی